Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat ze begonnen te gapen nadat ze iemand anders zagen gapen. Dit sociale fenomeen staat bekend als “besmettelijk gapen” en komt vrij vaak voor bij mensen. In dit artikel gaan we dieper in op de wetenschap achter het gapen en waarom het zo aanstekelijk is.
Wat is gapen?
Gapen is een reflexmatige actie waarbij je diep inademt en vervolgens uitademt. Het kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals vermoeidheid, verveling, stress of zelfs bij het denken aan gapen. Hoewel gapen vaak wordt geassocieerd met vermoeidheid of verveling, is de oorzaak van gapen nog steeds een raadsel voor de wetenschap.
Waarom gapen we als we iemand anders zien gapen?
Het sociale fenomeen van besmettelijk gapen is een interessant en raadselachtig verschijnsel. Onderzoekers hebben ontdekt dat wanneer mensen naar andere mensen zien gapen, dit de hersenen kan activeren en het gevoel van vermoeidheid kan versterken. Het zien van iemand anders die gaapt kan ook empathie opwekken, wat betekent dat we de emoties van anderen kunnen voelen. Als iemand anders geeuwt, kunnen we ons op dezelfde manier slaperig en moe voelen als de persoon die gaapt.
Hoe werkt het?
Het gapenproces begint in de hersenen en wordt geactiveerd door verschillende gebieden van de hersenen. Het wordt verondersteld dat spiegelneuronen, een soort zenuwcellen in de hersenen, een belangrijke rol spelen bij het sociale gapen. Spiegelneuronen helpen bij het nabootsen van de acties van anderen, en wanneer we iemand anders zien gapen, worden deze neuronen geactiveerd en wordt het gapen als het ware ‘gekopieerd’.
Andere factoren die het gapen kunnen beïnvloeden zijn onder meer het circadiane ritme van het lichaam, dat de slaap-waakcyclus regelt, evenals de hoeveelheid slaap die iemand krijgt. Mensen die niet genoeg slaap krijgen, zullen waarschijnlijk meer gapen dan degenen die voldoende rust hebben gehad.
Is besmettelijk gapen alleen beperkt tot mensen?
Nee, besmettelijk gapen is niet alleen beperkt tot mensen. Het is ook waargenomen bij andere diersoorten, waaronder honden, chimpansees en zelfs vissen. Onderzoek heeft aangetoond dat besmettelijk gapen bij deze dieren vergelijkbare mechanismen gebruikt als bij mensen, inclusief de rol van spiegelneuronen.
Kunnen sommige mensen meer vatbaar zijn voor besmettelijk gapen dan anderen?
Ja, sommige mensen zijn meer vatbaar voor besmettelijk gapen dan anderen. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die meer empathie hebben, meer geneigd zijn om te gapen wanneer ze iemand anders zien gapen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat mensen met autisme spectrum stoornissen minder geneigd zijn om besmettelijk te gapen dan mensen zonder deze stoornissen. Dit zou kunnen komen doordat spiegelneuronen minder goed functioneren bij mensen met autisme spectrum stoornissen.
Ook blijkt uit onderzoek dat leeftijd een rol kan spelen bij besmettelijk gapen. Kinderen onder de leeftijd van vier jaar zijn minder vatbaar voor besmettelijk gapen dan oudere kinderen en volwassenen. Dit zou kunnen komen doordat de ontwikkeling van de hersenen nog niet volledig is afgerond.
Hoewel besmettelijk gapen als een sociaal fenomeen kan worden beschouwd, kan het ook voorkomen bij individuen die alleen zijn. Onderzoek heeft aangetoond dat zelfs het kijken naar afbeeldingen of video’s van mensen die gapen, kan leiden tot het gevoel om te gapen. Dit suggereert dat het zien van gapen op zichzelf al voldoende is om besmettelijk gapen te veroorzaken.
Kunnen we besmettelijk gapen voorkomen?
Er is geen directe manier om besmettelijk gapen te voorkomen, maar sommige strategieën kunnen mogelijk helpen om het te verminderen. Een manier is om jezelf te trainen om minder te gapen door middel van ademhalingsoefeningen of door meer beweging en lichaamsbeweging te krijgen. Daarnaast kan het vermijden van situaties waarin gapen waarschijnlijker is, zoals bijvoorbeeld in saaie vergaderingen of lessen, ook helpen.
Besmettelijk gapen is een fascinerend fenomeen dat nog steeds veel vragen oproept. Onderzoek heeft aangetoond dat het sociale fenomeen van besmettelijk gapen kan worden veroorzaakt door de activatie van spiegelneuronen in de hersenen en kan worden beïnvloed door verschillende factoren zoals leeftijd, empathie en slaap. Hoewel er geen directe manier is om besmettelijk gapen te voorkomen, kunnen strategieën zoals ademhalingsoefeningen en het vermijden van situaties waarin gapen waarschijnlijker is, mogelijk helpen om het te verminderen.
